Słownik pożarniczy

ABSORPCJA - pochłanianie substancji całą objętością innej substancji, najczęściej gazu przez ciecz lub ciało stałe.

ADHEZJA - przyleganie cieczy do powierzchni ciała stałego. Jest ono wynikiem sił przyciągania działających pomiędzy cząsteczkami ciała stałego i cieczy.

ADSORBENT - substancja stała o właściwościach chłonnych, na której powierzchni zachodzi proces absorpcji. Właściwości chłonne mają np. węgiel aktywny, żel krzemionkowy.

ADSORPCJA - gromadzenie się substancji rozpuszczonych w cieczy lub obecnych w fazie gazowej na powierzchni ciała stałego albo cieczy.

AEROZOL - zawiesina w gazie bardzo drobnych cząstek, praktycznie nie opadających pod wpływem ciążenia. Zależnie od stanu skupienia aerozole dzieli się na mgły (cząstki ciekłe) i dymy (cząstki stałe).

ALARM BOJOWY - rozkaz lub umówiony sygnał podany za pomocą radia,syreny lun innych środków, nakazujący pospieszne przejście pododdziału (oddziału) w stan gotowości bojowej.

ALARM FAŁSZYWY - jest to wezwania podmiotów systemu lub innych jednostek ochrony przeciwpożarowej do zdarzenia, które faktycznie nie miało miejsca lub zaistniało, lecz nie wymagało podjęcia działań ratowniczych.

ALARM FAŁSZYWY W DOBREJ WIERZE - zgłaszający zdarzenie zaobserwował symptomy zagrożenia, np.: dymy, pary, zapachy, lecz po przybyciu na miejsce zagrożenie samoistnie zakończyło się bez możliwości stwierdzenia miejsca lub przyczyny, nie stwarzało zagrożenia, np. para z urządzeń wentylacyjnych lub klimatyzacyjnych, dymy lub ognie technologiczne, wypalanie materiałów pod nadzorem w miejscach do tego celu przeznaczonych, inne zdarzenia, które nie wymagały podjęcia działań ratowniczych.

ALARM FAŁSZYWY Z INSTALACJI WYKRYWANIA - zgłaszane przez instalacje wykrywania pożaru lub innych zagrożeń, spowodowane zadziałaniem czujników z takich przyczyn, jak w szczególności: odbłyski światła, dostanie się chwilowe dymu do czujek, wada techniczna czujki, zbyt niski próg alarmu czujki, prowadzone prace powodujące powstanie dymów lub oparów lub z ręcznych ostrzegaczy pożaru nie wymagające podjęcia działań ratowniczych przez podmioty systemu lub inne jednostki ochrony przeciwpożarowej.

ALARM FAŁSZYWY ZŁOŚLIWY - zgłaszając zdarzenie sprawca miał na celu wprowadzenie podmiotów systemu lub innych jednostek ochrony przeciwpożarowej w błąd.

ANKIER - zob. kotew.

BATALION - oddział w sile od trzech do pięciu kompanii oraz dowódca.

BEZPIECZEŃSTWO POŻAROWE - stan eliminujący zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, uzyskiwany przez funkcjonowanie systemu norm prawnych i technicznych środków zabezpieczenia przeciw-pożarowego oraz prowadzonych działań zapobiegawczych przed pożarem.

BIODEGRADACJA - rozkład substancji przez określone odmiany mikroorganizmów występujących w środowisku wodnym lub gruncie.

BLEVE - w dosłownym tłumaczeniu oznacza wybuch par wrzących cieczy (Boiling Liquids Expanding Vapours Explosions). Skrót stosuje się powszechnie dla określenia wybuchu powstałego w wyniku gwałtownego wycieku łatwo zapalnej cieczy o temperaturze wyższej od jej temperatury wrzenia przy normalnym ciśnieniu atmosferycznym.

BŁĄD PARALAKSY - błąd powstający np. przy odczytywaniu wskazań przyrządu pomiarowego podczas obserwowania wskazówki z kierunku prostopadłego do powierzchni podzielni (skali) tego przyrządu.

BILANS SIŁ I ŚRODKÓW - ilościowe zapotrzebowanie sił i środków do przeprowadzenia skutecznej akcji ratowniczo-gaśniczej.

BILANS WODNY - ilościowe zapotrzebowanie wody do gaszenia pożaru.

BIOAKUMULACJA - zgromadzenie w organiźmie żywym związku chemicznego w stężeniu większym, niż występuje on w otoczeniu.

BODZIEC TERMICZNY - każdy czynnik mający (lub mogący wytworzyć) odpowiednio wysoką temperaturę i pojemność cieplną zdolną do zapalenia materiałów palnych bądź zainicjować wybuch gazów, pyłów lub par cieczy palnych.

BRYGADA - związek pododdziałów i oddziałów realizujący w granicach administracyjnych województwa wielkoobszarowe działanie ratownicze.

CIECZ NIEBEZPIECZNA POŻAROWO - ciecz o temperaturze zapłonu do 55°C.

CIŚNIENIE DYSPOZYCYJNE - ciśnienie przewidziane do pokonania oporów przepływu wody w linii tłocznej między motopompami ustawionymi szeregowo w systemie dostarczania wody na duże odległosci przez przetłaczanie. Ciśnienie to wynosi 65 m słupa wody (0,65 MPa).

CIŚNIENIE PRÓBNE - ciśnienie pod jakim bada się węże pożarnicze, elementy urządzenia lub całą instalację przed oddaniem jej do eksploatacji.

CIŚNIENIE ROBOCZE - najwyższe ciśnienie, które może wystąpić podczas pracy urządzenia.

CZAS GASZENIA POŻARU - czas, który upłynął od wejścia do akcji jednostek straży pożarnej do momentu przerwania podawania środka gaśniczego.

CZAS LOKALIZACJI POŻARU - czas, który upłynął od wejścia do akcji jednostek straży pożarnej do opanowania pożaru.

CZAS OPERACYJNY - czas przewidziany na wykonanie przez straż pożarną zadania bojowego.

DEFLAGRACJA - spokojne spalanie substancji wybuchowych, spalanie bez wybuchu.

DEKONTAMINACJA - jest to zespół czynności wykonywanych na terenie akcji ratownictwa chemiczno-ekologicznego zmierzających do zneutralizowania szkodliwego oddziaływania substancji niebezpiecznych na ludzi i otoczenie.

DEKONTAMINACJA WSTĘPNA - jest realizowana bezpośrednio po zakończeniu działań, najczęściej na terenie akcji. Powinna zapewnić poziom skażenia nie zagrażający zdrowiu i życiu ratownika, a sprzęt używany w trakcie działań nie powinien stać się źródłem dalszego skażenia środowiska i ludzi z nim się stykających.

DEKONTAMINACJA WŁAŚCIWA - jest prowadzona poza terenem akcji - w strażnicy lub specjalnie przeznaczonym do tego celu miejscu. Jej zadaniem jest pełne odkażenie ratowników oraz sprzętu.

DETONACJA - zjawisko rozkładu materiału wybuchowego przebiegające z dużą prędkością, któremu towarzyszy huk i nagłe wyzwolenie dużej energii.

DGW - dolna granica wybuchowości.

DOGASZANIE POŻARU - faza działań bojowych związana z gaszeniem pojedynczych ognisk pożaru.

DOLNA GRANICA WYBUCHOWOŚCI - najniższe stężenie substancji palnej (gazów, par, pyłów) w mieszaninie z powietrzem, przy którym może nastąpić zapalenie się tej substancji (wybuch) pod wpływem bodźca termicznego.

DOWÓDCA - osoba, która na mocy odpowiednich regulaminów organizacyjnych ma prawo do wydawania rozkazów i poleceń podległym ratownikom pododdziałom i oddziałom.

DOWÓDCA ODCINKA BOJOWEGO (DOB) - osoba podlegająca bezpośrednio KAR, otrzymująca od niego rozkazy, odpowiedzialna za oddane jej do dyspozycji siły oraz za skuteczność i wyniki ich działania na przydzielonym odcinku bojowym.

DOWÓDCA ZMIANY - ratownik wyznaczony do kierowania zmianą służbową.

DRUGI RZUT - siły i środki przewidziane w planach obrony do udziału w określonych działaniach bojowych w przypadku gdy siły i środki pierwszego rzutu są niewystarczające.

DUPLEKS - system łączności telegraficznej, w którym sygnały mogą być przekazywane jednocześnie w obu kierunkach.

DYFUZJA - samorzutne mieszanie się składników układu w wyniku chaotycznego ruchu cząsteczek i atomów.

DYM - substancja chemiczna powstała wskutek rozkładu termicznego materiału palnego, występująca w powietrzu w postaci aerozoli drobnych cząsteczek ciał stałych, pary wodnej, sadzy, par cieczy palnych, gazów pożarowych, itp. Ilość wydobywającego się dymu jest tym większa, im więcej pierwiastków węgla mają w swojej strukturze palące się materiały.

DYMOSZCZELNOŚĆ - zdolność do przeciwstawienia się przenikaniu przez elementy budowlane budynku gazów i par lub (i) płomieni w warunkach pożaru, nazywana także szczelnością pożarową.

DYREKTYWA - ustalenie (pisemne) lub wskazówka postępowania wydane przez dowódców przełożonych wyższych szczebli.

DYSLOKACJA - rozlowkowanie jednostek straży pożarnej w rejonach działania, rejonie koncentracji, rozmieszczenie stanowisk gaśniczych itp. na terenie akcji.

DYSPERSYJNOŚĆ PIANY - właściwość charakteryzująca stopień rozdrobnienia pęcherzyków piany gaśniczej. Dyspersyjne piany gaśnicze mają pęcherzyki wielkości średnio 3 mm.

DYSPONOWANIE - stawianie w stan gotowości bojowej i kierowanie do działań jednostek ochrony ppoż. i innych podmiotów ratowniczych.

DYSPOZYTOR - funkcjonariusz pożarnictwa pełniący służbę na stanowisku kierowania, którego zadaniem jest przyjmowanie zgłoszeń o pożarach i innych zdarzeniach, ich analizowanie i dysponowanie jednostek straży pożarnej do działań bojowych.

DYSTYNKCJE SŁUŻBOWE - oznaki stopni pożarniczych w kolorze złotym noszone na naramiennikach i otokach czapek.

DZIAŁANIA POŁĄCZONE - forma działań łączących natarcie z obroną w celu zmniejszenia szybkości rozprzestrzeniania się pożaru i obrony obiektów położonych bezpośrednio przy strefie spalania.

DZIAŁANIA RATOWNICZE - czynności podjęte w celu ochrony życia, zdrowia, mienia a także likwidacji źródła powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

DZIAŁANIA SKONCENTROWANE - działania polegające na równoczesnym wprowadzeniu do akcji niezbędnej ilości sił i środków celem wykonania zadania bojowego.

DZIAŁANIE W NATARCIU - zob.

GODZINA ZLOKALIZOWANIA POŻARU - moment, w którym na skutek działań bojowych pożar nie rozprzestrzeniał się na dalsze powierzchnie bezpośrednio lub pośrednio zagrożonych obiektów, obszaru itp.

KOTEW - pręt stalowy służący do wzmocnienia połączeń konstrukcyjnych elementów budowlanych.

KROKIEW - element nośnej konstrukcji dachu w postaci belki drewnianej podtrzymującej pokrycie dachu.

KUBATURA BUDYNKU - objętość wszystkich kondygnacji nadziemnych, przyziemnych i podziemnych, liczona w metrach sześciennych.

LAKMUS - barwnik stosowany w chemii jako wskaźnik kwasowości roztworów wodnych. Lakmus w obecności kwasu barwi się na czerwono, a zasady na niebiesko.

LARYNGOFON - mikrofon umieszczony na szyi mówiącego i działający pod wpływem drgań jego krtani; nie reaguje na dźwięki przenoszone przez powietrze, umożliwia porozumiewanie się pożarników w pomieszczeniach o dużym nasileniu hałasu.

LEGAR - gruba belka stosowana jako podkład (podpora) pod ciężkie przedmioty lub na której układa się deski podłogowe.

LEPKOŚĆ - własność płynów charakteryzująca się stopniem ich płynności (lejności) i przyczepności do różnych ciał podczas ruchu jednych warstw względem drugich, zależna w dużym stopniu od temperatury i ciśnienia.

LICZBA SPIENIENIA - jest to stosunek objętości piany do objętości roztworu z którego ta piana powstała..

LIKWIDACJA POŻARU - gaszenie pożaru w celu wyeliminowania możliwości ponownego wznowienia palenia i ostatecznego ugaszenia.

LINIA GAŚNICZA - linia wężowa od nasady tłocznej rozdzielacza, pompy pożarniczej lub hydrantu, zakończona prądownicą lub wytwornicą.

LINIA GŁÓWNA - linia tłoczna od nasady pompy do nasady rozdzielacza.

LINIA SSAWNA - linia wężowa zbudowana z węży ssawnych służąca do pobierania (ssania) wody z otwartych punktów czerpania wody.

LINIA ZASILAJĄCA - linia wężowa od hydrantu do pompy lub od pompy do kolejnej pompy.

LINIOWA PRĘDKOŚĆ ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ POŻARU - droga przebyta przez front pożaru w danym kierunku w jednostce czasu.

LNG (Liquefied Natural Gas) - skroplony gaz naturalny. Głownym składnikiem jest zwykle metan. Termin LNG jest potocznie odnoszony tylko do tego gazu, choć w rzeczywistości LNG składa się również z dwutlenku węgla i siarkowodoru.

LOGGIA - wnęka balkonowa otwarta na zewnątrz budynku, utworzona przez załamanie i cofnięcie części ściany zewnętrznej w głąb budynku.

LOKALIZACJA POŻARU - powstrzymanie rozprzestrzeniania się pożaru i ograniczenie intensywności procesu spalania.

LPG (Liquefied Petroleum Gas) - skroplony gaz petrochemiczny. Składa się głownie z propanu, butanu i pentanu.

ŁUK ELEKTRYCZNY - zjawisko przepływu prądu elektrycznego wskutek przebicia warstwy zjonizowanego powietrza lub gazu między częściami urządzeń elektrycznych będących pod napięciem. Zjawisku towarzyszy silne białe światło i wysoka temperatura (ponad 3000$deg;C). Łuk elektryczny jest zdolny do zapalenia wszystkich materiałów palnych i spowodowania pożaru.

ŁUNA - odblask pożaru widoczny nad horyzontem.

MANOMETR - ciśnieniomierz; przyrząd do pomiaru ciśnienia gazu lub cieczy wyższego od ciśnienia atmosferycznego.

MANOMETRYCZNA WYSOKOŚĆ PODNOSZENIA - wysokość podnoszenia geometryczna powiększona o sumę oporów pompy i węży tłocznych mierzona w metrach słupa wody.

MANOWAKUOMETR - przyrząd łączący dwa przyrządy (manometr i wakuometr) służący do pomiaru ciśnienia cieczy wyższego od ciśnienia atmosferycznego oraz do mierzenia próżni (podciśnienia, ciśnienia niższego od ciśnienia atmosferycznego), montowany jest na pompie pożarniczej po stronie ssawnej.

MANSARDA - pomieszczenie mieszkalne na kondygnacji strychowej, mające na ogół część sufitu pochyloną.

MATERIAŁY NIEBEZPIECZNE POŻAROWO - rozumie się przez to ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 55°C, gazy palne, ciała stałe wytwarzające w zetknięciu z wodą lub parą wodną gazy palne, ciała stałe zapalające się samorzutnie w powietrzu, materiały wybuchowe i pirotechniczne, ciała stałe palne utleniające o temperaturze rozkładu poniżej 21°C, ciała stałe jednorodne o temperaturze samozapalenia poniżej 200°C oraz materiały mające skłonności do samozapalenia.

MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY - każdy materiał o aktywności właściwej większej niż 70 Bq/kg.

MIEJSCOWE ZAGROŻENIE - jest to inne niż pożar zdarzenie wynikające z rozwoju cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody, a stwarzające zagrożenie dla życia, środowiska lub mienia.

- MIEJSCOWE ZAGROŻENIE DUŻE - jako nagłe, nieprzewidziane zdarzenie, podczas którego wystąpiło zbiorowe zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia dużej wartości lub środowiska naturalnego, występujące na znacznym obszarze.

MIEJSCOWE ZAGROŻENIE LOKALNE - jako nagłe, uszkodzenia części obiektu, w szczególności budynku lub urządzenia technicznego powodujące przerwę w jego użytkowaniu lub utratę jego właściwości funkcjonalnych, stwarzające zagrożenie dla życia, zdrowia lub mienia.

MIEJSCOWE ZAGROŻENIE MAŁE - jako nagłe, uszkodzenia elementów urządzeń, maszyn, pojazdów, obiektów, które mogą powodować zagrożenie dla życia, zdrowia lub mienia, wymagające interwencji podmiotów systemu lub innych jednostek ochrony przeciwpożarowej, a także gdy jednostki ochrony przeciwpożarowej wspomagają inne służby ratownicze, porządkowe, mogące także występować jako prawdopodobne, wymagające jednak rozpoznania tego zagrożenia.

MIEJSCOWE ZAGROŻENIE ŚREDNIE- jako nagłe zdarzenie, którego następstwem jest jednostkowe zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub skażenie środowiska, występujące na niewielkim obszarze, powierzchni lub ograniczone do jednego obiektu.

NADCIŚNIENIE - różnica między ciśnieniem w danym punkcie cieczy lub gazu a niższym od niego ciśnieniem zewnętrznym.

NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE (NDS) - jest to takie stężenie substancji szkodliwej, które przy stałym kontakcie z nią w ciągu 8-godzinnego dnia pracy przez wieloletni nawet okres nie wywołuje żadnych objawów zatrucia.

NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE CHWILOWE (NDSCh) - jest to takie stężenie czynników szkodliwych dla zdrowia - ustalone jako wartości średnie - które nie powinno powodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika oraz jego przyszłych pokoleń, jeśli utrzymuje się ono w środowisku pracy dłużej niż 30 minut podczas pracy zmiany roboczej.

NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE PROGOWE (NDSP) - jest to takie stężenie czynników szkodliwych dla zdrowia, które ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być przekroczone w środowisku pracy.

NAPĘD HYDRAULICZNY - napęd wywołany przez ruch cieczy pod odpowiednim ciśnieniem.

NAPĘD PNEUMATYCZNY - napęd maszyny lub urządzenia osiągany przez wykorzystanie sprężonego powietrza.

NAPIĘCIE KROKOWE - napięcie występujące między punktami ziemi dotykanymi przez stopy człowieka przechodzącego w miejscu naelektryzowanym, wskutek zetknięcia przewodu wysokiego napięcia z ziemią.

NASADA - rodzaj połączenia szybkorozłącznego pożarniczych węży tłocznych i węży ssawnych.

NATARCIE - podstawowa forma działania taktycznego polegająca na bezpośrednim działaniu na ognisko pożaru, zmierzająca do całkowitego przerwania procesu spalania.

NEUTRALIZACJA - zobojętnianie; reakcja wzajemnego działania zasady i kwasu, w wyniku której powstaje sól i woda.

NOMENKLATURA - obowiązująca symbolika (oznaczenie) i terminologia (nazewnictwo) materiałów, wyrobów, czynności itp.

NORMALNE WARUNKI CIŚNIENIA I TEMPERATURY - 1)w fizyce: temperatura 0$deg;C i ciśnienie 1 atm; 2)w technice: temperatura 20$deg;C i ciśnienie 1 at.

OBRONA - podstawowy rodzaj działania bojowego mający na celu niedopuszczenie do zapalenia się obiektów zagrożonych bezpośrednio lub pośrednio od promieniowania cieplnego lub ognii lotnych, bądź działanie opóźniające rozprzestrzenianie się pożaru.

OBRONA BLIŻSZA - obrona skierowana na obiekty zagrożone bezpośrednio z zadaniem niedopuszczenia do rozprzestrzeniania się pożaru.

OBRONA DALSZA - działania na obiekty zagrożone pośrednio z zadaniem niedopuszczenia do wytworzenia nowych ognisk pożaru.

OBWÓD POŻARU - linia okalająca powierzchnię pożaru.

OCENA MOŻLIWOŚCI - określenie wydajności i przydatności sił i środków zgromadzonych na terenie akcji po ocenie sytuacji.

OCENA SYTUACJI - określenie konsekwencji wynikających ze stanu rozwoju i rozprzestrzenienia się pożaru oraz stopnia stwarzanych zagrożeń.

ODCINEK BOJOWY - wyodrębniona część np. terenu akcji, terenu pożaru, gdzie jedna lub kilka jednostek straży pożarnej ma określone zadanie do wykonania.

ODWÓD - wydzielone siły i środki pozostające w dyspozycji dowódcy akcji.

ODWÓD TAKTYCZNY - wydzielone siły i środki jako rezerwa (1/3, 1/2 sił zaangażowanych) na terenie działań bojowych pozostające w dyspozycji dowódcy akcji.

OGNIE LOTNE - niespalone, rozżarzone cząstki materiału palnego przenoszone za pomocą wiatru i ruchów konwekcyjnych powietrza na znaczne odległości, mogące powodować powstanie nowych źródeł pożaru.

OGNISKO POŻARU - część terenu pożaru, gdzie spalanie jest najbardziej intensywne.

OGNIE ŻGĄCE - języki ognia powstające w fazie pośredniej między spalaniem a wybuchem. Warunki sprzyjające takiemu spalaniu występują podczas pożaru w pomieszczeniu zamkniętym, z którego nie jest odprowadzane ciepło ani produjty spalania, a w którym pożar trwa przez dłuższy czas bez dostatecznego dostępu tlenu. Ognie żgące powstają w momencie dopływu powietrza bogatego w tlen, np. na skutek otwarcia okna, drzwi.

OKAP - 1) rodzaj daszka z wyciągiem do chwytania iskier, dymu, gazu wydobywającego się z ogniska, pieca itp.; 2) dolny brzeg dachu wystający poza ścianę budynku w celu odprowadzenia wody opadowej.

OLEJ - (rozlewy olejowe) - surowa ropa naftowa, dowolny produkt jej przerobu (z wyjątkiem chemikaliów), a także odpady zawierające ropę lub jej produkty. Dla potrzeb usuwania awarii olejowych pojęciem tym określa się oleje opałowe i napędowe, z wyłączeniem benzyny, do której nie odnoszą się metody usuwania rozlewów olejowych.

OŚ POŻARU - linia prostopadła do frontu pożaru, przechodząca przez teren pożaru zgodnie z kierunkiem rozprzestrzeniania się pożaru.

OTWARTY OGIEŃ - zjawisko spalania się ciał, dostrzegane w postaci płomieni i żaru.

PIANA CHEMICZNA - powstaje w wyniku reakcji chemicznej w roztworze wodnym środka pianotwórczego pomiędzy łatwo rozpuszczalnymi węglanami a mocnym kwasem lub solą hydrolizującą w wodzie z wytworzeniem odczynu silnie kwaśnego, prowadzonej w zamkniętym zbiorniku lub przewodach rurowych.

PIANA GAŚNICZA CIĘŻKA - zbiór pęcherzyków wypełnionych dwutlenkiem węgla lub powietrzem o liczbie spienienia do 20.

PIANA GAŚNICZA LEKKA - zbiór pęcherzyków wypełnionych powietrzem o liczbie spienienia powyżej 200.

PIANA GAŚNICZA ŚREDNIA - zbiór pęcherzyków wypełnionych powietrzem o liczbie spienienia od 20 do 200.

PIANA MECHANICZNA - powstaje przez energiczne mechaniczne zmieszanie wodnych, zwykle kilkuprocentowych, roztworów środków pianotwórczych z powietrzem lub gazem obojętnym.

PLUTON - pododdział w sile od trzech do czterech zastępów lub dwóch sekcji, liczący od 15 do 21 ratowników, w tym dowódca.

PŁATEW - belka podłużna w konstrukcji nośnej dachu, łącząca dźwigary, podtrzymująca krokwie lub jętki.

PŁYNNOŚĆ PIANY - jest to zdolność piany do rozpływania się po powierzchni ciał stałych lub cieczy.

PODCIŚNIENIE - różnica między ciśnieniem zewnętrznym, najczęściej ciśnieniem atmosferycznym a niższym od niego ciśnieniem w danym punkcie cieczy lub układu linii wężowej.

PODCIĄG - belka o dużych wymiarach, na której opierają się inne belki danej konstrukcji.

PODPINKA - sprzęt pomocniczy służący do podwieszania węża pożarniczego rozwiniętego między biegami schodów klatki schodowej na drabinie, stosowany w celu odciążenia prądownika oraz zabezpieczenia łączników pożarniczych przed uszkodzeniem zaczepów (kłów) i miejsc zataśmowania.

POGORZELISKO - miejsce gdzie był pożar,są spalone resztki obiektu, zgliszcza, teren po zakończeniu działań.

POMPA STRUMIENIOWA - zob. ejektor.

POWIERZCHNIA POŻARU - rzut strefy spalania na poziomą lub pionową płaszczyznę.

POŻAR - niekontrolowany proces palenia w w miejscu do tego nie przeznaczonym.

POŻAR BARDZO DUŻY - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o powierzchni ponad 1001 m2 lub objętości ponad 5001 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni ponad 101 ha lub jeżeli podano ponad 37 prądów gaśniczych.

POŻAR BLOKOWY - pożar obejmujący kilka kondygnacji jednego obiektu lub pożar zespołu obiektów.

POŻAR DUŻY - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o powierzchni od 301 do 1 000 m2 lub objętości od 1 501 do 5 000 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni powyżej 10 ha i nie większej niż 100 ha lub jeżeli podano 13-36 prądów gaśniczych.

POŻAR MAŁY - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o powierzchni do 70 m2 lub objętości do 350 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni nie większej niż 1 ha lub jeżeli podano do 4 prądów gaśniczych.

POŻAR OTWARTY - pożar rozwijający suię i rozprzestrzeniający się na odkrytej przestrzeni z oznakami żarzenia lub świecenia.

POŻAR PODPOWIERZCHNIOWY (torfowo-murszowy) - pożar głębszych warstw gruntowych, najczęściej na terenach łąk i lasów.

POŻAR PRZESTRZENNY - pożar obejmujący wiele obiektów, pożar lasów,upraw itp.

POŻAR ŚREDNI - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o powierzchni od 71 do 300 m2 lub objętości od 351 do 1 500 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni powyżej 1 ha i nie większej niż 10 ha lub jeżeli podano 5?12 prądów gaśniczych.

POŻAR UKRYTY - pożar, który rozwija się i rozprzestrzenia w pustych przestrzeniach stropów, stropodachów, ścian, podłóg itp., bez oznak świecenia i żarzenia.

POŻAR WEWNĘTRZNY - pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający wewnątrz obiektu.

POŻAR WEWNĘTRZNY UKRYTY - pożar w pustych przestrzeniach stropów, ścian, wewnątrz urządzeń i aparatów technologicznych.

POŻAR WEWNĘTRZNY OTWARTY - pożar w przestrzeni zamkniętej z widzialnym ogniskiem.

POŻAR WIERZCHOŁKOWY - pożar całkowity drzewostanu lasu.

POŻAR W ZARODKU - pożar, który nie rozprzestrzenił się poza miejsce powstania.

POŻAR ZEWNĘTRZNY - pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający na zewnątrz obiektu lub poza obszarem budynku.

PRACE NIEBEZPIECZNE POŻAROWO - prace, których prowadzenie może powodować bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru lub wybuchu.

PRZECIWOGIEŃ - gaszenie pożarów przestrzennych lasów,upraw itp. przez zapalenie przed frontem pożaru ustalonej powierzni na całej szerokości kierunku rozprzestrzeniania się pożaru i wypaleniu jej przy podjęciu działań obronnych.

PRZECIWPOŻAROWY WYŁĄCZNIK PRĄDU - to wyłącznik odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru.

POŻOGA - pożar rozprzestrzeniający się z dużą prędkością i obejmujący znaczne powierzchnie.

PUNKT CZERPANIA WODY - miejsce poboru wody dla potrzeb akcji ratowniczo-gaśniczej.

REAKCJA EGZOTERMICZNA - przemiana fizyczna lub chemiczna, w której energia oddawana jest przez reagenty do ototczenia, np. spalanie.

REAKCJA ENDOTERMICZNA - przemiana fizyczna lub chemiczna, wktórej energia jest pobierana przez reagenty z otoczenia.

RETENCJA - czasowe zatrzymanie nadmiernej ilości wód lub ścieków w zbiorniku, w celu stopniowego ich odprowadzenia (zbiornik retencyjny).

ROTA - dwuosobowy zespół ratowników, wchodzący w skład tego samego zastępu lub specjalistycznej grupy ratowniczej, wykonujący zadania ratownicze lub zabezpieczające, wyposażony w sprzęt ochrony osobistej.

ROZKAZ BOJOWY - 1) polecenie (nakaz) podjęcia działania lub zaniechania działania podczas prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej ; 2) polecenie KAR obowiązujące uczestników akcji ratowniczo-gaśniczej, określające zadania bojowe oraz sposoby ich realizacji w celu ratowania zagrożonych i likwidowania pożaru.

ROZPOZNANIE - zorganizowane, aktywne i ciągłe działanie prowadzące do uzyskania informacji co do warunków i przebiegu zdarzenia.

ROZPOZNANIE BOJEM - forma rozpoznania polegająca na zbieraniu informacji z równoczesnym prowadzeniem działań. Charakterystyczna dla pierwszej fazy działań w sytuacji dużego zagrożenia.

ROZPOZNANIE OGNIOWE - działanie prowadzące do uzyskania informacji o przebiegu pożaru i możliwości prowadzenia akcji gaśniczej.

ROZPOZNANIE RATOWNICZE - działania prowadzące do uzyskania informacji o stopniu zagrożenia ludzi, zwierząt i mienia oraz określenia możliwości udzielania skutecznej pomocy.

ROZPOZNANIE SZCZEGÓŁOWE - działanie prowadzące do uzyskania danych pozwalających na ocenę skuteczności działań i umożliwiające dokonanie korekty postępowania.

ROZPOZNANIE WODNE - działania prowadzące do uzyskania informacji o zasobach wodnych i możliwościach ich wykorzystania.

ROZPOZNANIE WSTĘPNE - działania prowadzące do uzyskania informacji dających ogólną orientację w sytuacji w stopniu pozwalającym na podjęcie decyzji co do wariantu działania.

ROZPRZESTRZENIANIE SIĘ POŻARU - przyrost powierzchni lub objętości pożaru.